Σεβασμός της αξίας του ανθρώπου - πρώτη τοποθέτηση προβληματισμών

Σύμφωνα με το Σύνταγμά μας, "Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας". Η διατύπωση αυτή έχει ερμηνευθεί από πολλά Δικαστήρια και Ανεξάρτητες Αρχές αλλά και νομομαθείς και άλλους συγγραφείς με πολλούς και διαφόρους τρόπους - η επίκληση της ίδιας αυτής αρχής οδηγεί σε εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους συμπεράσματα.

Εκ πρώτης όψεως η διάταξη αυτή είναι απολύτως φιλελεύθερη. Σεβασμός και προστασία της αξίας του ανθρώπου (από μέρους της Πολιτείας) σημαίνει, κατ' αρχήν, τις λιγότερες δυνατές επεμβάσεις της Πολιτείας στη ζωή του. Τι άλλο θα μπορούσε να σημαίνει σεβασμός, παρά εμπιστοσύνη στις προσωπικές επιλογές του καθενός, αποδοχή τους (στο βαθμό που δεν επηρεάζουν άμεσα άλλους);

Υπάρχει όμως και ο αντίλογος: επισημαίνεται, εν πρώτοις, ότι η διάταξη αναφέρει την αξία του "ανθρώπου" και όχι του "ατόμου". Η ίδια άποψη υποστηρίζει ότι η αξία του ανθρώπου συγκρούεται με την αξία του ατόμου, συνεπώς είναι καθήκον, υποχρέωση της Πολιτείας να επεμβαίνει στις ατομικές συναλλαγές (υπό την ευρύτερη δυνατή έννοια) και να διορθώνει καταστάσεις, οι οποίες θίγουν την αξία του ανθρώπου. Στις περιπτώσεις αυτές η επέμβαση της Πολιτείας μπορεί να είναι ακόμη και αντίθετη με τη βούληση του ατόμου - θεωρείται ότι σε τέτοιες καταστάσεις η βούληση του ατόμου να κάνει κάτι που θίγει την ίδια του την αξιοπρέπεια προήλθε από ανάγκες (συνήθως οικονομικές) και δεν διαμορφώθηκε ελεύθερα - ή απλώς ότι δεν μας ενδιαφέρει τι κάνει ο άλλος και γιατί το κάνει, πρέπει να πάψει να το κάνει, επειδή θίγει την ανθρώπινη αξία.

Με ένα τέτοιο σκεπτικό η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων έκρινε ότι η προστασία της ανθρώπινης αξίας, ως υποχρέωση της Πολιτείας, είναι υπέρτερη της βούλησης των παικτών που συμμετείχαν στο "Big Brother" (οι οποίοι, πάνω - κάτω, δεν καταλαβαίνουν τι τους γίνεται).

Κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούν την αρχή αυτή για να δικαιολογήσουν το σύνθημα "οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη" και τη συναφή επιβολή περιορισμών εις βάρος της οικονομικής ελευθερίας, η οποία αναγκαίως (κατ' αυτούς) συγκρούεται με την ανθρώπινη αξία.

Ας ξεκινήσουμε ένα σχετικό διάλογο - ποια από τις παραπάνω θέσεις σας φαίνεται ότι πλησιάζει πιο κοντά στην πραγμάτωση της "ανθρώπινης αξίας"; Πιστεύετε ότι μπορεί να ορισθεί η ανθρώπινη αξία με κάποιον τρόπο; Ή ότι η υπεροχή του ατόμου συγκρούεται με την παραπάνω αρχή;

Επίθεση από τον κ. Δήμου στη Φιλελεύθερη Συμμαχία;

Δυστυχώς οι καθημερινές υποχρεώσεις δεν μου επέτρεψαν να γράψω εγκαίρως για την ίδρυση της "Φιλελεύθερης Συμμαχίας", στην οποία συμμετέχω (αν και δεν είχα τη χαρά να είμαι από τους πραγματικούς πρωτεργάτες). Αλλά φανταζόμουν ότι θα είχα τη δυνατότητα, εν ευθέτω χρόνω, να γράψω κάτι σχετικό. Δυστυχώς κάποιες εξελίξεις με πρόλαβαν.

Ο Νίκος Δήμου δημοσίευσε στο ιστολόγιό του ένα κείμενο, με το οποίο προδικάζει την αποτυχία της Φιλελεύθερης Συμμαχίας. Της αποδίδει σφάλματα κυρίως στον επικοινωνιακό τομέα, επικρίνοντας την ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος ως φλύαρη και θεωρώντας ότι ο τρόπος, με τον οποίον προβάλλονται οι θέσεις μας, θα μας απομονώσουν εξ αρχής από την ελληνική κοινωνία, στην οποία απευθυνόμαστε. Έκανε και κάποιες άλλες παρατηρήσεις, όπως ότι είναι προβληματικό που το νέο κόμμα δεν έχει ήδη ηγέτη (στη συνέχεια παρέθεσε κι ένα παλαιότερο κείμενό του σχετικά με τη συμμετοχή του στους "Φιλελευθέρους" και την κατάληξή τους). Το κείμενο αυτό ακολουθήθηκε από άνω των 250 σχόλια (ένα εξ αυτών και δικό μου), στα οποία αναπτύχθηκε πικρία και ένταση μεταξύ των σχολιαστών, υπήρχαν πολλές ειρωνικές, αλλά και ευθέως υβριστικές αναφορές, υπονοούμενα και έντονα απαξιωτική διάθεση από τους γράφοντες. Η αρχή έγινε με κρίσεις (θετικές και αρνητικές) για τους κ.κ. Μάνο και Ανδριανόπουλο και στη συνέχεια για το ποιοι είμαστε εμείς (και ποιος είναι ο κ. Δήμου που μας επικρίνει) και εάν, με τις ενέργειές μας αυτές, τελικώς προωθούμε ή καταβαραθρώνουμε κι άλλο τις φιλελεύθερες ιδέες και την όποια ελπίδα για ένα γνήσιο, φιλελεύθερο κίνημα στην Ελλάδα.

Πολλοί από τους ιδρυτές της Φιλελεύθερης Συμμαχίας θεώρησαν εαυτούς θιγομένους και απήντησαν σε έντονο ύφος, πολλοί άλλοι ανταπαντώντας μας θεώρησαν ψώνια, πριμαντόντες, άσχετους κ.λπ. Διατυπώθηκε, μάλιστα, και το αίτημα να λάβει επίσημη θέση το κόμμα (προφανώς επί του περιεχομένου του κειμένου του κ. Δήμου). Κάπου, μέσα σε όλα αυτά, χάσαμε την μπάλλα. Τι κίνητρα έχει ο κ. Δήμου για να γράψει το κείμενο, τι κίνητρα έχουμε εμείς για να συμμετάσχουμε στην ίδρυση του κόμματος (ένας σχολιαστής, μάλιστα, είπε ότι αποσκοπούμε σε διορισμούς σε δημόσιες θέσεις στο μέλλον), αν είμαστε ονειροπαρμένοι, απόλυτοι, αυταρχικοί, χωρίς επαφή με την κοινωνία κ.ο.κ.

Ας βάλουμε κάποια πράγματα στη θέση τους, πέρα κι έξω από τα σχόλια που έγιναν:

1. Η "Φιλελεύθερη Συμμαχία" είναι ένα καινούργιο κόμμα, το οποίο ιδρύθηκε ως αποτέλεσμα των ανησυχιών κάποιων ανθρώπων. Δεν βγήκαμε ξαφνικά να πούμε ότι αύριο θα αλλάξουμε την Ελλάδα. Έχουμε μέσα μας, όμως, κάποιες ιδέες που μας ενώνουν και κάποιες προτάσεις, που θεωρούμε ότι πρέπει να τεθούν στο δημόσιο διάλογο. Εκτιμήσαμε ότι ο μοναδικός τρόπος να γίνει αυτό ήταν να κάνουμε δικό μας κόμμα, το οποίο να εκφράζει ακριβώς αυτές τις θέσεις.

2. Πιστεύουμε πολύ έντονα στις απόψεις μας - και δεν τις υιοθετήσαμε επιπόλαια. Είμαστε πρόθυμοι να τις υπερασπιζόμαστε και εις θέσιν να επιχειρηματολογούμε υπέρ τους. Για την ορθότητα των περισσοτέρων από αυτές νομίζουμε ότι θα μπορέσουμε να πείσουμε κάθε καλόπιστο συνομιλητή. Όχι επειδή διαθέτουμε κάποιο ανώτερο πνεύμα, ρητορική δεινότητα, διαλεκτική πειθώ, αλλά διότι οι ίδιες ιδέες είναι πολύ δυνατές.

3. Δε βλέπουμε το λόγο να κρυβόμαστε ή να μην είμαστε πλήρως ειλικρινείς. Οι επικοινωνιακές σκοπιμότητες που επικαλείται ο κ. Δήμου στο βασικό του κείμενο και στα μετέπειτα σχόλιά του είναι μια παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται υπ' όψει - ωστόσο, δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να μας οδηγήσουν στο σημείο να κρύβουμε ποιοι είμαστε και τι πρεσβεύουμε. Και, καθώς η ανάγκη της εκφράσεως των πεποιθήσεών μας είναι τόσο έντονη, ακριβώς τέτοιου είδους παραχωρήσεις προς τη σκοπιμότητα αναιρούν το όλο εγχείρημα, του αφαιρούν το βασικό του θεμέλιο.

4. Δεν είμαστε επαγγελματίες πολιτικοί. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα - το πρώτο είναι το αυτονόητο, ότι δεν έχουμε σκοπό της ζωής μας να εκλεγούμε βουλευτές ή να καταλάβουμε κάποιο άλλο υψηλό αξίωμα. Το δεύτερο, όμως, που παραγνωρίσθηκε, είναι ότι είμαστε καθημερινοί άνθρωποι, επαγγελματίες, εργαζόμενοι, που δε ζούμε στους γυάλινους πύργους, στους οποίους ζουν οι περισσότεροι που (εκλέγουμε να) μας κυβερνούν. Έχουμε σταθεί με τις ώρες στις ουρές στην Εφορία. Πολλοί από εμάς χρησιμοποιούμε τη δημόσια συγκοινωνία, για να πάμε στην εργασία μας. Έχουμε ανησυχήσει, εάν η δουλειά μας θα πάει τόσο καλά, ώστε να μπορούμε να πληρώσουμε το νοίκι του επαγγελματικού μας χώρου. Όπως είναι αυτονόητο (ή μήπως δεν είναι;), δεν επικαλούμαι κανένα από τα παραπάνω ως προσόν που πρέπει να αναζητηθεί σε πολιτικό/ που μας κάνει καλύτερους πολιτικούς - μακράν εμού λαϊκιστικά υπονοούμενα, ότι, για να κυβερνήσει κάποιος, πρέπει να χρησιμοποιεί το λεωφορείο ή κάτι τέτοιο. Απλώς το αναφέρω, για να δείξω ότι έχουμε επαφή με την πραγματικότητα, ξέρουμε πού κινούμαστε, ξέρουμε ποιες αντιλήψεις και ποια εμπόδια καλούμαστε να ξεπεράσουμε, δεν κινούμαστε στον αέρα.

Στενοχωρήθηκα με την τροπή που πήρε ο διάλογος. Κάποια σχόλια με εκνεύρισαν κι εμένα (όπως ένα που έλεγε ότι η Φιλελεύθερη Συμμαχία είναι μοναδική περίπτωση κόμματος, που διαλύθηκε εξ αιτίας ενός κειμένου σε ιστολόγιο). Ομολογώ επίσης ότι με στενοχώρησε και το ίδιο το κείμενο του κ. Δήμου (ίσως να μην έπρεπε), περιέχει μια απολυτότητα ως προς την άποψή του ότι το κόμμα θα αποτύχει (κι ας βάσει το ερωτηματικό στον τίτλο - έβαλα κι εγώ, το πιάσατε το υπονοούμενο, έτσι;) που, κάπου, μου προκαλεί αρνητικές αντιδράσεις (ίσως αυτό να οφείλεται και στο ότι θα ήθελα να είναι μαζί μας στην προσπάθεια αυτή). Αλλά πρέπει ακόμη και τέτοια κείμενα, αρνητικά για εμάς, να τα βλέπουμε ως αφορμή, ως πρόκληση να πείσουμε κι αυτούς που, μολονότι διαφωνούν με τις μεθόδους μας, αν και συμφωνούν με τις βασικές πολιτικές μας αρχές, να μας στηρίξουν παρ' όλα αυτά.

Εν πάση περιπτώσει, το μόνο που κάναμε ως τώρα ήταν να ιδρύσουμε το κόμμα. Το στοίχημα είναι μπροστά μας. Οφείλουμε να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών που έχουμε οι ίδιοι για τους εαυτούς μας.

Ο "νόμος της αντιπαροχής"

Ένα πολύ σύντομο νομικό σχόλιο (ο γράφων χασοδίκης γαρ) με αφορμή συζήτηση με πελάτη: Έχω βαρεθεί να ακούω ακόμη και από μορφωμένους ανθρώπους ότι ο Καραμανλής (ο πρώτος) κατέστρεψε και "τσιμεντοποίησε" την Ελλαδα με το "νόμο της αντιπαροχής". Η φράση αυτή είναι μια σκέτη μπούρδα, επειδή δεν υπάρχει τέτοιος νόμος.

Τι είναι η "αντιπαροχή"; Ως γενική έννοια σημαίνει το αντάλλαγμα που παίρνει κάποιος σε ανταλλακτική σύμβαση, λ.χ. το τίμημα που λαμβάνει ο πωλητής σε μια σύμβαση πωλήσεως η ο μισθός που λαμβάνει ο εργαζόμενος έναντι της εργασίας που προσφέρει (στα αγγλικά ονομάζεται consideration και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο, προκειμένου μια σύμβαση να θεωρείται, κατά τα αγγλοσαξωνικά δίκαια, έγκυρη). Ειδικά στην οικοδομική δραστηριότητα αντιπαροχή είναι τα διαμερίσματα που θα λάβει ο οικοπεδούχος για τον εαυτό του έχοντας αναθέσει σε εργολάβο την ανέγερση οικοδομής στο οικόπεδό του. Είναι η αντιπαροχή που λαμβάνει, επειδή παραχώρησε το οικόπεδο του. Αντί, δηλαδή, ο εργολάβος να αγοράσει το οικόπεδο (με σκοπό να χτίσει οικοδομή) και να πληρώσει χρήματα στον οικοπεδούχο, του παραχωρεί διαμερίσματα ή καταστήματα από την οικοδομή που θα χτίσει.

Η σύμβαση αυτή είναι μια απλή σύμβαση έργου: ο εργολάβος αναλαμβάνει να χτίσει μια οικοδομή. Απλώς, αντί να πληρωθεί κατ' ευθείαν σε χρήμα από τον οικοπεδούχο, θα πουλήσει ο ίδιος κάποια διαμερίσματα (κι ας μην είναι τυπικά δικά του) και θα εισπράξει το τίμημά τους - το λεγόμενο "εργολαβικό αντάλλαγμα" (η αντιπαροχή από την πλευρά του εργολάβου, δηλαδή). Από την πλευρά του, ο οικοπεδούχος παραχωρεί, ουσιαστικά, όλο του το οικόπεδο και λαμβάνει ως αντιπαροχή τα υπόλοιπα διαμερίσματα. Πόσα και ποια διαμερίσματα θα λάβει ο καθένας είναι ζήτημα συμφωνίας.

Η νομοθεσία που διέπει αυτή τη σύμβαση είναι το κοινό συμβατικό δίκαιο. Δεν υπάρχει κάποια ειδική διάταξη που να τη ρυθμίζει. Απλώς, πρέπει να παρατηρηθεί ότι τέτοιες μορφές συμβάσεων έγιναν δυνατές από τότε που καθιερώθηκε στην Ελλάδα ότι μπορεί κάποιος να είναι ιδιοκτήτης χωριστού διαμερίσματος, πράγμα που καθιερώθηκε με νόμο επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου του 1929.

Το ότι άνθησε η οικοδομική δραστηριότητα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη τη δεκαετία του 1950 κι έπειτα (όπως τουλάχιστον λένε οι παλαιότεροι) δεν οφείλεται σε κάποια νομοθετική ρύθμιση, τουλάχιστον όχι στον ανύπαρκτο "νόμο της αντιπαροχής".

Πώς μπορείς να περάσεις καλά την Κυριακή ...

... όταν ακολουθεί μια δύσκολη Δευτέρα; Φαίνεται ότι ο γάμος και τα σχετικά δεν σας κίνησαν το ενδιαφέρον, γι' αυτό θα αφήσω το θέμα για λίγο, με σκοπό να επανέλθω αργότερα, ελπίζω προκλητικότερος. Για σήμερα, ας επανέλθω σ' ένα θέμα που έθιξα στο πρώτο post αυτού του weblog, το θέμα του διαλείμματος (αν κι εκεί διατυπώνεται διαφορετικά, ως απασχόληση το Σάββατο με μια μεταφρασούλα - το ανώνυμο σχόλιο που το ακολουθεί συλλαμβάνει ακόμη καλύτερα την ουσία του). Αλήθεια, εσείς τι καταλαβαίνετε ως "διάλειμμα"; Και είναι κάτι που το έχετε ανάγκη;

Η έννοια του διαλείμματος εμπεριέχει, προφανώς, το στοιχείο της προσωρινής διακοπής μιας δραστηριότητας ή μιας καταστάσεως που έχουν διάρκεια. Η δραστηριότητα αυτή ή η κατάσταση μπορεί να είναι σωματικά ή πνευματικά επίπονη ή, ακόμη, και επώδυνη. Μπορεί η δραστηριότητα καθ' εαυτήν να μην είναι δυσάρεστη, αλλά η διάρκειά της να την καθιστά κουραστική, καθώς μας αποκλείει από άλλες επιδιώξεις. Μπορεί να μας απορροφά εντελώς τη δημιουργικότητα (και συχνά να τη διοχετεύει σε κατευθύνσεις που δε μας πολυενδιαφέρουν) ή, αντιθέτως, να νοιώθουμε ότι στην πραγματικότητα είμαστε εντελώς αδρανείς και δεν δημιουργούμε. Το διάλειμμα είναι η ευκαιρία να αδειάσουμε λίγο, να "φορτίσουμε τις μπαταρίες μας", όπως λένε κάποιοι, να αναπαυθούμε σωματικά ή να ηρεμήσουμε πνευματικά - ή μήπως να ορμήξουμε, έστω και για λίγο, σε μια άλλη δημιουργική δραστηριότητα, η οποία μας κάνει να νοιώθουμε καλά με τον εαυτό μας;

Η αίσθησή μου είναι ότι το διάλειμμα είναι κυρίως πνευματική ανάπαυση και απαλλαγή προσωρινή από πιεστικές έγνοιες. Για κάποιους αυτό επιτυγχάνεται με δραστικά μέσα - ακόμη και με παραισθησιογόνες ουσίες, οι οποίες οδηγούν σε έναν "άλλο" κόσμο το λήπτη τους. Για άλλους, η ίδια η διακοπή της επίπονης δραστηριότητας οδηγεί σε προσωρινή, έστω, γαλήνη. Πολλοί ενισχύουν την αίσθηση του διαλείμματος, το βαθμό που αυτό συνιστά προσωρινή φυγή από κάτι που τους καταπιέζει, με άλλα μέσα, μουσική που τους αρέσει, μια βόλτα στη φύση, με την ανάγνωση ενός ενδιαφέροντος βιβλίου ή την άσκοπη περιπλάνηση στο διαδίκτυο. Νομίζω ότι κοινά στοιχεία σ' όλα αυτά είναι η απομάκρυνση του νου από την κατάσταση που διακόπτεται (κυρίως αναφέρομαι, όπως είναι προφανές, και λόγω προσωπικών βιωμάτων σε διακοπή από πνευματική εργασία). Αλλιώς πιστεύω (τι λέτε εσείς;) ότι μόνη η διακοπή μιας δραστηριότητας δε συνιστά, στην πραγματικότητα, διάλειμμα. Εξ ου και ο σημερινός τίτλος.

Εάν είναι Κυριακή και είτε εξακολουθείς να εργάζεσαι, είτε έχεις στο νου το τι θα επακολουθήσει τη Δευτέρα, πάει χαμένη η ευκαιρία για διάλειμμα. Τουλάχιστον έτσι μου φαίνεται εμένα. Ο πολύ αγαπητός φίλος Takis, στον οποίον αναφέρθηκα σε προηγούμενη δημοσίευση, ίσως να είναι από τους ανθρώπους που μπορούν πολύ καλύτερα να εκτιμήσουν την αξία του διαλείμματος, καθώς οι ακαδημαϊκές του υποχρεώσεις σχεδόν δεν τον αφήνουν να πάρει ανάσα - ειδικά ένα σχόλιο από αυτόν θα ήταν καλοδεχούμενο. Ο φίλος Αλέξανδρος ίσως έχει πιάσει ακόμη περισσότερο το νόημα του "διαλείμματος" με την καταληκτική φράση στην καταχώρησή του, στο ιστολόγιό του (στο οποίο έχω ήδη παραπέμψει), της 14 Σεπτεμβρίου 2006.

Οι νομικές συνέπειες του γάμου

Για να εξετάσουμε το ρόλο της Πολιτείας στο γάμο σήμερα, πρέπει, κατ' αρχήν, να δούμε ποιες συνέπειες νομικές συνέπειες έχει ο γάμος, σύμφωνα με τη νομοθεσία. Αυτό αποτελεί τη βάση για να εξετάσουμε εάν δικαιολογείται μια παρόμοια αντιμετώπιση και σε άλλες, πιο χαλαρές μορφές συμβιώσεως - ήδη, σε μερικές διατάξεις του, ο Αστικός Κώδικας κάνει λόγο για "ελεύθερη ένωση", εννοώντας τη συμβίωση, η οποία εμφανίζει τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της οικογένειας (κοινός "οίκος" - κοινή μέριμνα για τις βιοτικές ανάγκες των συμβιούντων, αλλά και εμφάνισή τους προς τρίτους ως "ζευγάρι"), χωρίς όμως οι συμβιούντες να έχουν τελέσει μεταξύ τους γάμο.

Ο γάμος, λοιπόν, στα πλαίσια του Αστικού Κώδικα, είναι μια σύμβαση. Είναι ιδιαίτερη σύμβαση ως προς το ότι α. έχει υπόσταση, μόνον εφ' όσον τελεσθεί με ένα συγκεκριμένο τύπο (θρησκευτικό ή πολιτικό), ενώ οι περισσότερες συμβάσεις δεν υπόκεινται σε τύπο ή, εν πάση περιπτώσει, η έλλειψη του τύπου μπορεί να θεραπευθεί με κάποιον τρόπο, β. έχει στοιχεία αποκλειστικότητας (απαγορεύεται η διγαμία/ ο δεύτερος γάμος είναι άκυρος), γ. μπορεί να λυθεί μόνο με το θάνατο των συμβαλλομένων ή με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (διαζύγιο), ενώ οι περισσότερες διαρκείς συμβάσεις μπορούν να λυθούν με καταγγελία ενός εκ των συμβαλλομένων, δ. ακόμη και η ακύρωσή του επιτρέπεται μόνο στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος και μόνο με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (αμετάκλητη = η δικαστική υπόθεση που έχει περάσει όλα τα στάδια της δικαιοδοσίας, ακόμη και τον Άρειο Πάγο, ή έχει περάσει η προθεσμία για να πάει στον Άρειο Πάγο).

Γεννά δικαιώματα και υποχρεώσεις και δημιουργεί καταστάσεις (όπως η συγγένεια) τόσο κατά τη διάρκειά του, όσο και μετά τη λύση του (είτε με θάνατο, είτε με διαζύγιο). Μεταξύ των συζύγων γεννά αμοιβαία υποχρέωση για συμβίωση και διατροφή, όπως και για λήψη από κοινού των αποφάσεων που αφορούν τη λειτουργία του συζυγικού οίκου. Παράλληλα, παράγει τεκμήριο πατρότητας του τέκνου που γεννήθηκε από παντρεμένους γονείς (ότι, δηλαδή, ο σύζυγος είναι ο πατέρας του). Η υποχρέωση διατροφής μεταξύ των συζύγων μπορεί να γίνει εξαναγκαστή ακόμη και μέσω δικαστικής αποφάσεως, ενώ οι υποχρεώσεις για συμβίωση και για από κοινού λήψη αποφάσεων, εάν παραβιάζονται, γεννούν, ουσιαστικά, δικαίωμα για διαζύγιο, καθώς προκαλούν ισχυρό κλονισμό της έγγαμης σχέσεως. Η υποχρέωση για διατροφή μεταξύ συζύγων υπάρχει, υπό προϋποθέσεις, ακόμη και μετά την έκδοση διαζυγίου.

Πέρα από αυτό, γεννά κληρονομικές αξιώσεις για το σύζυγο που επιζεί του άλλου - κληρονομεί, αν δεν υπάρχει διαθήκη, ένα ποσοστό της κληρονομιαίας περιουσίας (αν υπάρχουν τέκνα το 25%, αν όχι είτε το 50% αν ζουν κι άλλοι συγγενείς - μέχρι πρώτοι εξάδελφοι του κληρονομουμένου, είτε όλη την περιουσία, εάν δεν υπάρχει άλλος συγγενής), ενώ δικαιούται, σε κάθε περίπτωση (εκτός εάν έχει αποκληρωθεί), νόμιμη μοίρα επί της κληρονομιαίας περιουσίας. Ο επιζών σύζυγος, επιπλέον, λαμβάνει το λεγόμενο "εξαίρετο", δηλαδή την οικοσκευή που χρησιμοποιούσε με τον αποθανόντα σύζυγο για τις οικογενειακές τους ανάγκες (κουζίνες, έπιπλα, μαχαιροπήρουνα κ.λπ.).

Για τους παντρεμένους υπάρχουν και ιδιαίτερες μισθολογικές, φορολογικές και ασφαλιστικές ρυθμίσεις. Οι παντρεμένοι εργαζόμενοι δικαιούνται επίδομα γάμου. Οι σύζυγοι υποβάλλουν από κοινού δήλωση φορολογίας εισοδήματος. Εάν πεθάνει ένας σύζυγος που παίρνει σύνταξη, αυτή μεταβαίνει κατά ένα ποσοστό (συνήθως κατά 70%) στο σύζυγου που επιζεί, εφ' όσον ο τελευταίος δε λαμβάνει άλλη σύνταξη. Επίσης, παντρεμένοι δημόσιοι υπάλληλοι δικαιούνται να λαμβάνουν κοινές μεταθέσεις.

Αυτές είναι οι βασικές ρυθμίσεις που μούρχονται στο νου αυτή τη στιγμή, οι οποίες διαφοροποιούν νομικά τους παντρεμένους από τους ανύπαντρους. Κάποιες πολύ ειδικές ρυθμίσεις, όπως στο δίκαιο της υιοθεσίας ή της τεχνητής γονιμοποίησης, νομίζω ότι δεν αξίζει τον κόπο να αναφερθούν. Αξίζει τον κόπο να αναρωτηθούμε ποιοι λόγοι οδήγησαν σ' αυτές τις διαφοροποιήσεις. Προφανώς η μέριμνα του νομοθέτη να ενισχύσει την οικογένεια, κατά κύριο λόγο. Αλλά να ενισχύσει την οικογένεια και το γάμο ως τι; Ως μια τυπική δικαιοπραξία; Ως μια προσπάθεια δύο ανθρώπων να ζήσουν από κοινού; Ως η αρχή μιας οικογένειας; Ως μια προσπάθεια, η οποία θα έχει, τουλάχιστον, κάποια διάρκεια, καθώς θεμελιώνεται σε μια ισχυρή νομική δέσμευση; Ως θρησκευτικό μυστήριο;

Αν αρχίσουμε να απαντούμε σε αυτά τα ερωτήματα, θα μπορέσουμε πιο εύκολα να καταλήξουμε σε παρατηρήσεις για τη δυνατότητα επεκτάσεως των "προνομίων" αυτών του γάμου και σε άλλες, ενδεχομένως, μορφές συμβιώσεως. Παράλληλα, θα γινει πιο ξεκάθαρη η αιτιολόγηση της εμπλοκής της Πολιτείας ή των θρησκευτικών λειτουργών στην επικύρωση του γάμου. Η θεώρηση αυτή δεν έχει καμμία σχέση με τη μυστηριακή φύση του γάμου, όπως την αντιλαμβάνεται η Ορθόδοξη Εκκλησία, φυσικά. Η θέση της Πολιτείας για τον τυπικό τρόπο τελέσεως του γάμου-σύμβαση δεν πρέπει να επηρεάσει την τέλεση του γάμου-μυστήριο.

Όλα του γάμου δύσκολα - εισαγωγή

Ελπίζω ότι θα μου συγχωρεθεί η διαρκής αλλαγή θεμάτων συζήτησης. Αφορμή για το θέμα αυτό δεν είναι ο πρόσφατος γάμος του γνωστού και πολύ αγαπητού σε όλους μας Lactanis, αλλά μια συζήτηση που είχα με ένα φίλο πριν από λίγα λεπτά. Η συζήτηση ξεκίνησε εξ αφορμής της αξιώσεως που παρέχεται στην Αμερική για palimony, ήτοι για διατροφή μεταξύ προσώπων που έχουν συμβιώσει για αρκετά μεγάλο διάστημα, αν και δεν έχουν παντρευτεί μεταξύ τους. Από εκεί η συζήτηση κάπου ξέφυγε και μιλήσαμε για το αν πρέπει να καθιερωθεί ως υποχρεωτικός τρόπος τελέσεως του γάμου ο πολιτικός τύπος στην Ελλάδα. Όπως ξέρετε, στην Ελλάδα μπορεί σήμερα να παντρευτεί κανείς είτε με θρησκευτικό, είτε με πολιτικό τύπο - και οι δύο τύποι γάμου είναι εξ ίσου έγκυροι ως προς την Πολιτεία.

Το βασικό ερώτημα, που θα μπορούσαμε, αν θέλετε, να συζητήσουμε, είναι: είναι σωστό η τέλεση του μυστηρίου του γάμου από Ιερέα της Ορθόδοξης Εκκλησίας (ή τον αντίστοιχο θρησκευτικό λειτουργό άλλων δογμάτων ή θρησκειών) να έχει και συνέπειες καθαρά αστικής φύσεως, πέρα από τις πνευματικές, στα πλαίσια της θρησκείας, όπου γίνεται;

Από εκεί και πέρα: ποιος είναι ο χαρακτήρας του γάμου; Είναι ενιαίος; Έχει διαφορετική λειτουργία στα πλαίσια της κοινωνικής συμβίωσης, σε σχέση με τη μυστηριακή του φύση στην Ορθόδοξη Εκκλησία ή τον όποιο χαρακτήρα λαμβάνει (που δεν γνωρίζω) σε άλλες θρησκείες;

Πιστεύετε ότι δικαιολογείται η προστασία της οικογένειας στην "παραδοσιακή" της μορφή; Και η προστασία αυτή τι μορφές μπορεί να λάβει; (από κοινές μεταθέσεις στους συζευγμένους δημοσίους υπαλλήλους μέχρι κληρονομικά δικαιώματα μέχρι δικαιώματα διατροφής). Πιστεύετε ότι δικαιολογείται να προστατεύεται μια πιο χαλαρή μορφή συμβιώσεως (ενδεχομένως και μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου); Σε επόμενο post θα παραθέσω κάποιες δικές μου βασικές σκέψεις.

Οικονομική ανάλυση του Δικαίου

Απόψε έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση στο κτήριο του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης με θέμα την οικονομική ανάλυση του δικαίου. Πρόκειται για τη χρήση της οικονομικής επιστήμης (νοουμένης ως επιστήμης που μελετά πρωτίστως την ανθρώπινη συμπεριφορά) ως εργαλείου το οποίο θα προβλέπει τις συνέπειες μιας νομοθετικής ρυθμίσεως ή μιας ερμηνευτικής προσεγγίσεως. Το άρθρο του Steve Jobs, προς το οποίο γίνεται παραπομπή στο προηγούμενο post, αξιοποιεί ακριβώς μιαν υποτυπώδη οικονομική ανάλυση για να προβλέψει τις συνέπειες της συμπεριφοράς των μεγάλων δισκογραφικών εταιρειών. Σκεφθείτε να γινόταν παρόμοια ανάλυση κάθε φορά που έπρεπε η Βουλή μας να ψηφίσει κάποιον καινούργιο νόμο.

Προσέξτε την εξής παρανόηση: με την έννοια "οικονομική" ανάλυση του δικαίου δεν εννοούμε μόνο την πρόβλεψη των οικονομικών συνεπειών μιας νομοθεσίας, καθώς αναγνωρίζεται ότι κίνητρο των ανθρώπων δεν είναι μόνον το υλικό κέρδος. Αντιθέτως, ο άνθρωπος υπολαμβάνεται ως ορθολογικό ον, υπό την έννοια ότι θα χρησιμοποιήσει κατά το βέλτιστο δυνατό τρόπο τις ευκαιρίες που του παρέχονται, προκειμένου να επιτύχει στόχους που ο ίδιος ορίζει (καθώς ο ίδιος καθορίζει τι σημαίνει γι' αυτόν ευτυχία). Διαβάστε το πιο πρόσφατο post στο ιστολόγιο του Αλεξάνδρου, που, κατά σύμπτωση, δημοσιεύθηκε επίσης σήμερα, για να δείτε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα μη-χρηματικού κινήτρου.

Η συζήτηση για την ιδιοκτησία επί των προϊόντων της διανοίας, η οποία άνοιξε και με ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο, με εξίσου ενδιαφέρουσα παραπομπή, από τον alexandros (όχι, δεν είναι ο παραπάνω Αλέξανδρος), νομίζω ότι μπορεί να κινηθεί στη βάση της οικονομικής ανάλυσης του δικαίου.

Πνευματική και βιομηχανική ιδιοκτησία

Τα ζητήματα της πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέροντες προβληματισμούς - από την ίδια την ανάγκη για την ύπαρξη των παραπάνω εννοιών (πρέπει να αναγνωρίζονται δικαιώματα επί των προϊόντων της διανοίας και σε ποιο βαθμό;) μέχρι τους τρόπους προστασίας τους. Πρόκειται για ζητήματα που θάθελα να θίξω στο ιστολόγιο αυτό. Για "ζέσταμα" ένα άρθρο του Steve Jobs, επικεφαλής της Apple, που πραγματεύεται το αίτημα για κατάργηση των προγραμμάτων προστασίας της μουσικής που διανέμεται μέσω του I-tunes store. Τα σχόλια και οι παρατηρήσεις σας θα ορίσουν εν πολλοίς και την κατεύθυνση των posts που θα ακολουθήσουν.

Τελικά ποιος κερδίζει από τη μη αναθεώρηση του άρθρου 16;

Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. τελικώς αποφάσισε να αποχωρήσει από τη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Άτακτη υποχώρηση ενώπιον των πιέσεων των πιο οπισθοδρομικών του στοιχείων και των εκφραστών των οργανωμένων συντεχνιών. Έτσι, φαίνεται ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος μάλλον μετατίθεται για την επόμενη συνταγματική αναθεώρηση (καθώς είναι μάλλον ανέφικτο η Βουλή που θα προκύψει μετά τις επόμενες εκλογές να συμφωνήσει σε κείμενο για το αναθεωρημένο άρθρο με πλειοψηφία άνω των 180 βουλευτών). Ωραία, λοιπόν, το άρθρο 16 του Συντάγματος, στο βαθμό που ορίζει ότι: "Η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται", παραμένει. Διερωτηθήκαμε, όμως, ποιος έχει να κερδίσει από την παραμονή αυτής της διατύπωσης;

Κερδίζει το καθηγητικό κατεστημένο, που θα εξακολουθήσει να επιλέγει μεταξύ των "ευνοουμένων" του πάσης μορφής τα πρόσωπα που θα στελεχώνουν, ως μέλη ΔΕΠ, τα ΑΕΙ, ή οι νέοι επιστήμονες που, ανεξαρτήτως των ακαδημαϊκών επιδόσεών τους, δεν έχουν την παραμικρή προοπτική ακαδημαϊκής καριέρας; Θα κερδίσουν όσοι επιθυμούν πανεπιστήμια που να αξιολογούνται ή αυτοί που θέλουν να τα κρατήσουν φέουδο και προσωπικό κτήμα, στηριζόμενοι στα χρήματα που τους παρέχει ο ελληνικός λαός;

Κερδίζουν οι πλούσιοι που, αν δεν περάσουν στα ελληνικά ΑΕΙ, θα καταφύγουν στο εξωτερικό και θα πάρουν πτυχίο εκεί ή οι φτωχοί, που δεν έχουν τη δυνατότητα; Επίσης, όσοι έχουν την οικονομική ευχέρεια να πληρώσουν φροντιστήρια για την εισαγωγή σε ΑΕΙ ή όχι;

Θα κερδίσει συνολικά ο φοιτητικός πληθυσμός, ο οποίος θα μπορεί να λάβει πανεπιστημιακή μόρφωση αποκλειστικά από τη σημερινή πανεπιστημιακή κάστα και τους κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν διαδόχους τους;

Θα διατηρήσει την αξία που έχει, λόγω του μονοπωλιακού του χαρακτήρα, το πτυχίο των ελληνικών ΑΕΙ; Ή ο ευτελισμός του θα είναι τέτοιος, που για κάποια επαγγέλματα στο μέλλον θα ζητείται από την αγορά η κατοχή σοβαρού πτυχίου;

Τα ερωτήματα αυτά έχουν τεθεί βιαστικά, ομολογώ ότι είμαι αρκετά εκνευρισμένος με τη στάση του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και γράφω μάλλον αυτόματα. Περιμένω από εσάς είτε απαντήσεις, είτε πιο σωστά ερωτήματα.

Αγώνας, αγώνας, αγώνας διαρκείας

... είναι η απάντηση στην Υπουργό Παιδείας.

Και πώς εξειδικεύεται ο αγώνας; Με πορείες, καταλήψεις, εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, ακόμη και με καταστροφές. Κατεβαίνουμε στους δρόμους και νομίζουμε ότι κάτι κάνουμε. Ξέρουμε ότι, αν τα πράγματα σκουρήνουν, θα καταφύγουμε στο χώρο του Πανεπιστημίου, όπου δεν μπορεί να μας αγγίξει κανείς. Θυσιάζουμε κυρίως ξένα αγαθά στον "αγώνα" μας αυτόν - τη δυνατότητα των άλλων να μετακινηθούν ή να κάνουν μάθημα (ή να εξετασθούν/ να λάβουν το πτυχίο τους). Αλλά νομίζουμε ότι έτσι αλλάζουμε τον κόσμο - αυτό μας γεμίζει, μας κάνει να νοιώθουμε σπουδαίοι. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του "αγώνα" αυτού είναι η μαζικότητα - όχι πως η συμμετοχή στις αγωνιστικές εκδηλώσεις είναι μαζική, αλλά έτσι παρουσιάζεται κι έτσι έχει το νόημά της, συμμετέχουμε στο λαό που ορθώνει το ανάστημά του στην κατεστημένη εξουσία, τον κυρίαρχο λαό που οφείλουν να σέβονται οι κυβερνώντες, συχνά κρυβόμαστε στην ανωνυμία που μπορεί να μας προσφέρει η μάζα (στις σπάνιες, πλέον, περιπτώσεις, που υπάρχει περίπτωση να ζητηθεί ευθύνη για κάποιο αδίκημα που διαπράχθηκε κατά τη διάρκεια των "αγώνων"). Αγώνας χωρίς ουσιαστική προσπάθεια, χωρίς θυσία, χωρίς, έστω, διακινδύνευση, το σπουδαιότερο χωρίς ευθύνη. Από ποιους έχει ζητηθεί ο λόγος για τις καταστροφές υλικών, την ταλαιπωρία που υφίστανται συνάνθρωποί μας, την κατεστραμμένη καριέρα του φοιτητή που δεν μπόρεσε να λάβει εγκαίρως το πτυχίο του.

Υπάρχει όμως κι άλλος αγώνας, ο πραγματικός, αυτός που κάνουν καθημερινά πολλοί άνθρωποι, κάποιοι από αυτούς και αναγνώστες της στήλης. Είναι η προσπάθεια που καταβάλλουν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους στη δουλειά τους, στις σπουδές τους, στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους. Είναι αγώνας, ο οποίος οδηγεί σε καθημερινές εξετάσεις, είτε ακαδημαϊκές, είτε επαγγελματικές, είτε ανθρώπινες. Και έχει αγωνία, η οποία εκτείνεται από την αναζήτηση της ποιότητας της δημιουργίας (και μόνο δευτερευόντως του υψηλού βαθμού) μέχρι την εξασφάλιση του επιουσίου και την πληρωμή των λογαριασμών, την επιβίωση σ' ένα ξένο και, ενίοτε, εχθρικό περιβάλλον, την αντιμετώπιση αντιξοοτήτων αναμενόμενων και αναπάντεχων. Και ο έλεγχος, οι εξετάσεις, πολλές φορές δεν γίνεται από άλλους, αλλά από τους ίδιους τους αγωνιστές - αυτούς που θα χάσουν τον ύπνο τους αν η εργασία δεν ήταν καλή, αν οι πελάτες δεν προσήλθαν, αν ο μισθός δεν αυξήθηκε.

Ίσως κάποιοι από τους αναγνώστες αναγνωρίσουν τον εαυτό τους στους αγωνιστές αυτούς - τους αφιερώνω με απέραντο σεβασμό τη δημοσίευση αυτή. Και τους εύχομαι, όσο πιο δυνατά μπορώ να ευχηθώ, να πραγματοποιήσουν τους στόχους τους.

Ένα πολύ αξιόλογο ιστολόγιο

Έχει χαθεί η τέχνη της γραφής; Έχουν εκλείψει αυτοί που όταν γράφουν ακόμη και πρόζα, ακόμη και κείμενα που αναφέρονται στην καθημερινότητα, καταφέρνουν να κάνουν τους αναγνώστες να νοιώσουν - πώς να το πω; - να αποκτήσουν την αίσθηση ότι διαβάζουν ποίηση, ότι κινούνται σε ένα άλλο επίπεδο, όπου η ομορφιά του κειμένου, η ροή της γλώσσας του συγγραφέα, η επιλογή των λέξεων και των εννοιών τους χαρίζουν ένα αίσθημα ικανοποιήσεως ανεξήγητο; Η απάντηση, όσον με αφορά, είναι πως όχι- σίγουρα εξακολουθούν να υπάρχουν τέτοια κείμενα.

Ωστόσο, πρέπει να ομολογήσω ότι νοιώθω ιδιαιτέρως τυχερός που ένας πολύ αγαπητός φίλος, ο Αλέξανδρος, έχει την ικανότητα να μας χαρίζει τέτοια κείμενα. Διαβάστε τα εδώ. Αν σας αρέσουν, και θέλετε να του ζητήσετε να γράφει πιο συχνά, στείλ'τε μου το σχετικό σχόλιο - μετά πολλής χαράς θα του το προωθήσω.

Η Οργάνωση για την Ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και το άρθρο 16

Διαβάστε αυτή την καταπληκτική ανάλυση! Δεν υιοθετώ τα όσα αναφέρει σχετικά με την πάλη των τάξεων, αλλά πραγματικά λέει κάποια πράγματα με τ' όνομά τους.

Οι καταλήψεις και η νομιμότητα

Αφού, λέει, η κατάληψη γίνεται με απόφαση της συνέλευσης των φοιτητών, ουδείς φοιτητής δικαιούται να ζητήσει να προσέλθει για μάθημα ή για εξέταση. Γίνεται, μάλιστα, συζήτηση για το αν οι συνελεύσεις που αποφασίζουν για τις καταλήψεις συγκαλούνται κανονικά, έχουν απαρτία κ.λπ. (καθώς είναι γνωστή η τακτική κάποιων παρατάξεων να "κηρύσσουν" αυτοβούλως συνελεύσεις κάθε ημέρα, μέχρι να βρεθεί μια, η οποία θα ψηφίσει για κατάληψη). Δηλαδή εάν η πλειοψηφία των φοιτητών αποφασίσει, με νόμιμη σύγκληση της συνελεύσεως του αντίστοιχου συλλόγου φοιτητών, να γίνει κατάληψη, η κατάληψη νομιμοποιείται.

Αυτή η συζήτηση (περί νομίμων και παρανόμων συγκλήσεων, απαρτίας κ.λπ.) είναι εντελώς εκτός θέματος. Η κατάληψη δεν μπορεί να γίνει δεκτή, όσοι κι αν την υποστηρίξουν, για μερικούς βασικούς λόγους:
1. Ακαδημαϊκή ελευθερία, την οποία εγγυάται και το Σύνταγμα, σημαίνει ελευθερία να διδάξεις και να διδαχθείς και να ερευνήσεις. Ένα δικαίωμα που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα δεν μπορεί να υπόκειται σε πλειοψηφική έγκριση. Και ένας φοιτητής να θέλει να κάνει μάθημα και ένας καθηγητής να διδάξει, όλες οι πλειοψηφίες του κόσμου δεν μπορούν να του στερήσουν νομίμως αυτό το δικαίωμα.
2. Τα Α.Ε.Ι. είναι αυτοδιοικούμενα και έχουν θεσμούς, οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τη λειτουργία τους. Στους θεσμούς αυτούς δεν περιλαμβάνεται η συνέλευση των φοιτητών - ο ρόλος των φοιτητών στη διοίκηση του πανεπιστημίου είναι σημαντικός (ίσως και περισσότερο από όσο χρειάζεται) στο βαθμό που εκλέγουν μεγάλο αριθμό μελών της συγκλήτου του πανεπιστημίου και εκλέκτορες στις αποφάσεις για εκλογές σε κρίσιμα αξιώματα της πανεπιστημιακής αυτοδιοικούμενης κοινότητας.
3. Σε κάθε περίπτωση τα Α.Ε.Ι. είναι δημόσια και λειτουργούν με χρήματα του ελληνικού λαού. Είναι ηθικώς ανομιμοποίητος όποιος θυσιάζει αγαθά που δεν είναι δικά του, αλλά που του τα παραχωρούν άλλοι, προκειμένου να προβάλει τις απόψεις του.
4. Στο κάτω-κάτω οι καταλήψεις συνιστούν ποινικό αδίκημα: η παρεμπόδιση της εισόδου στο πανεπιστήμιο προς όποιον τη δικαιούται συνιστά παράνομη βία. Όσες συνελεύσεις και να γίνουν, όσες πλειοψηφίες κι αν συγκεντρωθούν, ο ποινικός χαρακτήρας μιας τέτοιας ενέργειας δεν εξαλείφεται - και, βέβαια, αποφάσεις που είναι αντίθετες με το νόμο είναι άκυρες.

Πανεπιστημιακό άσυλο - βία στη βία της εξουσίας

Το ζήτημα του πανεπιστημιακού ασύλου, που καθιερώθηκε νομοθετικά με το ν. 1268/1982, έχει επανέλθει στην επικαιρότητα, με αφορμή την όλο και πιο συχνή κατάχρησή του από φοιτητές και εξωπανεπιστημιακούς, η οποία καθίσταται δυνατή και με την ανοχή των πανεπιστημιακών αρχών, στις οποίες ανατίθεται η κρίση για την κατά περίπτωση άρση του.

Η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου, ωστόσο, είναι εξ υπαρχής στρεβλή. Υποτίθεται ότι το πανεπιστημιακό άσυλο (= η απαγόρευση στις αστυνομικές δυνάμεις να επέμβουν αυτοβούλως στο χώρο του πανεπιστημίου, εκτός αν διαπράττονται αδικήματα κατά της ζωής ή κακουργήματα) καθιερώθηκε, προκειμένου να προστατευθεί η ελευθερία της έρευνας, της ακαδημαϊκής συζήτησης και της εκφράσεως γνώμης εντός των ορίων του. Όμως και μόνη ο οριοθέτηση αυτή είναι εντελώς προβληματική: υπονοεί ότι υπάρχουν περιοχές στην ελληνική επικράτεια, στις οποίες δεν επικρατεί πλήρως ελευθερία της εκφράσεως, έστω κι αν καθιερώνεται ρητώς για όλους στο Σύνταγμα - ότι υπάρχει δυνατότητα να επέμβουν οι αστυνομικές δυνάμεις εναντίον νόμιμης εκδηλώσεως κάποιων θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των πολιτών. Αν όντως ίσχυε κάτι τέτοιο, θα παραδεχόμασταν ότι στην Ελλάδα η προστασία της ελευθερίας της γνώμης είναι προβληματική. Δηλαδή αν θέλω να πω κάτι, το οποίο θα δυσαρεστήσει την εξουσία (αλλιώς γιατί να στείλει την αστυνομία να μ' εμποδίσει;), πρέπει να εισέλθω στο χώρο του πανεπιστημίου, αλλιώς κινδυνεύω;

Αντιθέτως, ένα από τα βασικά καθήκοντα της αστυνομίας είναι να διασφαλίζει, μεταξύ των άλλων, στους πολίτες τη δυνατότητα να ασκήσουν τα συνταγματικά τους δικαιώματα, χωρίς να μπορεί να τους παρεμποδίσει διά της βίας κάποιος που διαφωνεί - το κράτος έχει το μονοπώλιο της νόμιμης ασκήσεως βίας. Με άλλα λόγια, αν πω κάτι που δεν είναι δημοφιλές, δεν μπορεί οποιοσδήποτε διαφωνεί να κινηθεί εναντίον μου και να ασκήσει βία διότι με προστατεύουν οι κρατικοί μηχανισμοί, μεταξύ των οποίων και η αστυνομία, η οποία και οφείλει να επέμβει αν την καλέσω σε μια τέτοια περίπτωση.

Κοντολογίς, είτε υπάρχει είτε δεν υπάρχει άσυλο, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να εμποδίσει κάποιον είτε να προχωρήσει με την επιστημονική του έρευνα, είτε να διατυπώσει δημοσίως τις απόψεις του, όσο δημοφιλείς ή όχι είναι. Η απουσία της αστυνομίας δεν έχει προσθέσει κάτι στην (ούτως ή άλλως καρκινοβατούσα, σε γενικές γραμμές, στα ελληνικά πανεπιστήμια) επιστημονική έρευνα ή τον ελεύθερο διάλογο. Αντιθέτως, σε αρκετές περιπτώσεις η έρευνα αυτή έχει εμποδισθεί, είτε διά της καταστροφής μηχανημάτων (αγορασμένων με χρήματα του δημοσίου ταμείου, δηλαδή εξόδοις των φορολογουμένων) είτε διά της παρεμποδίσεως, μέσω των καταλήψεων, του μαθήματος ή της λειτουργίας των πανεπιστημιακών τμημάτων είτε με άλλες μορφής ασκήσεως βίας.

Όσοι παρεμποδίζουν την έρευνα, την ελεύθερη έκφραση γνώμης κ.λπ. με τη βία κάνουν κάτι τέτοιο εκ του ασφαλούς, αφού ο κρατικός μηχανισμός δεν μπορεί να επέμβει. Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου είναι ότι στο πανεπιστημιακό άσυλο, ελλείψει δυνατότητας επεμβάσεως των αστυνομικών δυνάμεων, μπορεί να επιβληθεί οποιοσδήποτε είναι διατεθειμένος να ασκήσει περισσότερη ή χειρότερης μορφής βία. Να μην επεκταθούμε στην πλήρη κατάργηση ακόμη και των προσχημάτων από αναρχικούς, οπαδούς αθλητικών ομάδων κ.λπ., οι οποίοι συγκρούονται με την αστυνομία και, καταδιωκόμενοι, εισέρχονται στους χώρους του πανεπιστημίου, όπου και βρίσκουν ασυλία, εν ονόματι της ελευθερίας της ακαδημαϊκής έρευνας.

Βέβαια, πολλοί θα πουν, ο νόμος παρέχει τους μηχανισμούς για να αποτραπούν τέτοιες καταχρήσεις (επιτροπές ασύλου κ.λπ.), απλώς "δε λειτουργούν σωστά" (όπως όλα τα αποτυχημένα συστήματα, από τον υπαρκτό σοσιαλισμό μέχρι την κρατική Ολυμπιακή αεροπορία, για τα οποία πάντοτε διατυπώνεται η άποψη ότι θα διορθωθούν από μια πιο φωτισμένη κυβέρνηση/ διοίκηση). Δηλαδή όταν καταστρέφεται περιουσία του ελληνικού λαού (ακόμη και ιδιωτική περιουσία, όπως τα αυτοκίνητα που τυχαίνει να είναι σταθμευμένα στο χώρο του πανεπιστημίου), όταν πολλοί καθηγητές και φοιτητές παρεμποδίζονται να προσέλθουν και να κάνουν μάθημα, όταν καταδιωκόμενοι οπαδοί ποδοσφαιρικών ομάδων καταφεύγουν στο χώρο του πανεπιστημίου, αφού τον έχουν χρησιμοποιήσει και ως χώρο εφόρμησης (όπως έγινε πρόσφατα με την καταστροφή του Μουσείου Αθλητισμού), εναπόκειται στην πλήρη διακριτική ευχέρεια (καθώς δεν υπάρχει κάποιας μορφής έλεγχος στις αποφάσεις τους) των μελών που απαρτίζουν την επιτροπή ασύλου να κρίνουν εάν επιτρέπεται να επέμβει η αστυνομία και να εμποδίσει τη διάπραξη ποινικών αδικημάτων; Ή, αλλιώς, εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια κάποιων προσώπων (όποια κι αν είναι αυτά) η εφαρμογή των νόμων της Ελληνικής Πολιτείας στο χώρο του Πανεπιστημίου;

Ας σκεφθούμε πώς θα είναι η κατάσταση εάν τυχόν καταργηθεί το πανεπιστημιακό άσυλο. Ποιας προστασίας θα στερηθεί η ακαδημαϊκή κοινότητα; Της προστασίας απέναντι σε πράξεις αυθαιρεσίας εκ μέρους των αστυνομικών δυνάμεων; Μα η προστασία αυτή παρέχεται σε όλους τους πολίτες από το Σύνταγμα και μια σειρά από νόμους, οι οποίοι ορίζουν ότι δεν μπορεί να επέμβει αυθαίρετα η αστυνομική δύναμη, εάν δεν διαπράττεται ή έχει διαπραχθεί ποινικώς κολάσιμο αδίκημα. Εξ αντιδιαστολής προκύπτει για ποιους λειτουργεί το πανεπιστημιακό "άσυλο" και γιατί πρέπει να καταργηθεί αμέσως και χωρίς όρους.

Ο Τάκις Ζιώγας και το αμερικανικό όνειρο

Η παρούσα καταχώρηση είναι αφιερωμένη εξ ολοκλήρου στον αγαπητό φίλο Τάκι Ζιώγα (του οποίου το πρωινό μας είχε απασχολήσει άλλη φορά).

Ο Τάκις (κατά κόσμον Ιωάννης) Ζιώγας είναι, για όσους τυχόν δεν τον ξέρουν, πτυχιούχος της Κλασσικής Φιλολογίας του Α.Π.Θ. (Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Φιλολογίας) και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδικεύσεως από το ίδιο πανεπιστήμιο. Επίσης είναι διπλωματούχος στο Βιολί από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο περίφημο Πανεπιστήμιο Cornell, όπου και ετοιμάζεται να ξεκινήσει την εκπόνηση της διδακτορικής του διατριβής (μέχρι τώρα έκανε όλα τα υποχρεωτικά μαθήματα, τα οποία προαπαιτούμενα για τη συγγραφή της διατριβής).

Η επιλογή του Cornell έγινε από τον ίδιο τον Τάκι Ζιώγα, καθώς το βιογραφικό του, οι εργασίες που παρουσίασε αλλά και η άριστη εντύπωση που έκανε στους καθηγητές των Πανεπιστημίων που του πήραν συνέντευξη, είχαν ως αποτέλεσμα να του γίνουν προσφορές και από το Cambridge, το πανεπιστήμιο του Wisconsin και άλλα πανεπιστήμια με διάσημα τμήματα Κλασσικών Σπουδών.

Το αποτέλεσμα της σκληρής και συστηματικής του δουλειάς ήταν να μπορέσει να συνεχίσει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο της επιλογής του και να ανοίγεται μπροστά του λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα. Το "αμερικανικό όνειρο", που βασίζεται στην υπόθεση ότι, αν δουλέψεις, θα κερδίσεις και ανάλογα, βρίσκει στον Τάκι Ζιώγα την επιβεβαίωσή του.

Οι φίλοι του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό τον παραδεχόμαστε, τον χαιρόμαστε και του ευχόμαστε, μέσα από την καρδιά μας, να συνεχίσει τις επιτυχίες του, να τον καμαρώσουμε σε σπουδαίες ακαδημαϊκές θέσεις και να εξακολουθήσει να επιβραβεύεται η άοκνη προσπάθειά του.

Στατιστική

Πιστοί αναγνώστες αυτού του ηλεκτρονικού ημερολογίου! Αν θέλετε να δείξετε την παρουσία σας, απλώς στείλ' τε ένα σχολιάκι. Θα είναι ευπρόσδεκτο, ό,τι περιεχόμενο και νάχει.

Μεταφορά στο νέο Blogger

Αυτή είναι η πρώτη δημοσίευση από το νέο Blogger. Στους αναγνώστες, που τους έλειψαν οι δημοσιεύσεις μου, υπόσχομαι να προσπαθήσω (και όχι να επιτύχω!) να είμαι πιο συνεπής στις μελλοντικές καταγραφές. Να στείλω τους χαιρετισμούς μου στον Αλέξανδρο, ο οποίος διαπρέπει στο Βερολίνο. Μιλήσαμε πριν από λίγο στο τηλέφωνο και χάρηκα πάρα πολύ που τον άκουσα.

Συμβασιούχοι π.δ. 164/2004

Η διαδικασία που ορίζει το άρθρο 11 π.δ. 164/2004 (οι περιβόητες "μονιμοποιήσεις") προχωρά με ρυθμό χελώνας. Παρά τις επιφυλάξεις μου για τη διαδικασία αυτή πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι, άπαξ και νομοθετήθηκε, πρέπει να ακολουθηθεί.

Η γραφειοκρατία όμως θέτει συνεχώς εμπόδια. Το τελευταίο είναι το Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο επιδιώκει να ανατρέψει αποφάσεις του ΑΣΕΠ - το ΑΣΕΠ είναι αυτό που αποφασίζει (μετά από εισήγηση των υπηρεσιακών συμβουλίων της υπηρεσίας, στην οποία εργάζεται ο συμβασιούχος) εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 11, δηλαδή εάν ο συμβασιούχος δικαιούται να μονιμοποιηθεί. Αλλά το Υπουργείο Οικονομικών έρχεται εκ των υστέρων και αρνείται να συμπράξει στη σύσταση οργανικών θέσεων, στις οποίες θα τοποθετηθούν οι συμβασιούχοι που δικαιούνται να "μονιμοποιηθούν" με διάφορα προσχήματα. Μάλιστα, ξαναστέλνει στο ΑΣΕΠ υποθέσεις για επανεξέταση. Ως τώρα το ΑΣΕΠ απέρριψε τέτοιες αιτήσεις και απαιτήθηκε να αποστείλει εγκύκλιο το Υπουργείο Εσωτερικών, στο οποίο να τονίζει ότι οι αποφάσεις του ΑΣΕΠ είναι δεσμευτικές.

Την περιπέτεια ενός συμβασιούχου του Α.Π.Θ., στην οποία αποτυπώνεται ανάγλυφα η ολιγωρία της γραφειοκρατίας, μπορείτε να παρακολουθήσετε από εδώ.

Οδός Στέλιου Καζαντζίδη

Τι να πει κανείς γι' αυτό; Υπάρχει άλλη πόλη, όπου όλοι οι υποψήφιοι δήμαρχοι και νομάρχες θα σκίζονταν για να κάνουν την εμφάνισή τους στην ονομασία οδού Στέλιου Καζαντζίδη στην Πυλαία; Ψωμιάδης, Πατουλίδου, Παπαγεωργόπουλος, ο Δήμαρχος Πυλαίας και, φυσικά, οι τύποι από τους διαφόρους συλλόγους Στέλιου Καζαντζίδη με τις φωτογραφίες του ανα χείρας και τα αντίστοιχα πανώ. Αγκαλιές, φιλιά και συγκίνηση ο Νομάρχης της καρδιάς μας (που είναι και τραγουδιστής), λες και αυτό ήταν το σπουδαιότερο έργο του στο Νομό Θεσσαλονίκης. Έχουν δίκαιο κάποιοι (τους οποίους αποκαλούμε περιφρονητικά "χαμουτζήδες") να μας θεωρούν χωριό;

Αν δεν έχεις χαΐρι ...

Όποιος ενδιαφέρεται για στατιστική στον αθλητισμό και κυρίως στο ελληνικό ποδόσφαιρο, η αχαΐρευτη ιστοσελίδατου Οδυσσέα Γαλάνη είναι πολύ καλό σημείο για να ξεκινήσετε. Για την ώρα είναι λίγο ανεπίκαιρη, αλλά αναμένεται σύντομα να ανανεωθεί. Διαβάστε με προσοχή την απόδειξη ότι δεν υπάρχει το πολυθρύλητο πλεονέκτημα του εντός έδρας δεύτερου αγώνα στις αναμετρήσεις νοκ-άουτ.

Το πρωινό του Τάκι Ζιώγα

Ανταπόκριση από Ithaca, NY.

Ο Γιάννης (Τάκις) Ζιώγας, γνωστός ανά το πανελλήνιο για τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις, αναφέρει ότι σήμερα το πρωί έφαγε Cheerios κι ένα μελάτο αβγό. Ωστόσο, πολλές αμφιβολίες εκφράζονται για την ποιότητα του αβγού και ο NY State Health Inspector αναμένεται να δραστηριοποιηθεί τάχιστα. Η εταιρεία που παράγει γάλα με τη φίρμα Meadow Brook θα βρεθεί αντιμέτωπη με class action (καμμία σχέση με την συλλογική καταναλωτική αγωγή του ν. 2251/1994 στην Ελλάδα), καθώς κι άλλοι καταναλωτές ενώνουν τις φωνές διαμαρτυρίας τους.

Endorsement και άλλες προεκλογικές δραστηριότητες

Χθες ο Στέφανος Μάνος δήλωσε με πανηγυρικό τρόπο ότι στηρίζει την υποψηφιότητα Μπουτάρη για το Δήμο Θεσσαλονίκης. Αφού εξήρε την προσωπικότητά του, τόνισε ότι ο κ. Μπουτάρης είναι ο μόνος υποψήφιος, ο οποίος δεν έχει κομματική στήριξη ή εξάρτηση.

Αυτές τις ημέρες το κυρίαρχο θέμα στις προεκλογικές συζητήσεις για το Δήμο είναι η σύναψη συμβάσεων ανοικοδόμησης με το σύστημα της αντιπαροχής. Ο μόνος που αντέδρασε ουσιαστικά στη σύναψη των συμβάσεων αυτών ήταν ο κ. Μπουτάρης με τους υπολοίπους συμβούλους της δημοτικής του παράταξης. Οι Σαχίνης και Κουράκης περιορίσθηκαν σε βερμπαλισμούς - ο κ. Μπουτάρης κινήθηκε νομικά με αποτέλεσμα να αναστείλει, μέχρι νεωτέρας, τη διαδικασία αυτή για μια σειρά από οικόπεδα του Δήμου. Πρέπει να σημειωθεί ότι διάφοροι "δημοσιογράφοι" οσμίσθηκαν σκάνδαλο στη σύναψη αυτών των συμβάσεων, υπονοώντας ότι εμπλέκονται φίλοι του νυν Δημάρχου - ωστόσο ο κ. Μπουτάρης έθεσε πολύ ψύχραιμα το ζήτημα στην κανονική του διάσταση: πρόκειται για μια απόφαση που δεν υπηρετεί το συμφέρον του Δήμου, τίποτε παραπάνω, τίποτε λιγότερο.

Οι προεκλογικές διαδικασίες συνεχίζουν, μαζεύουμε τις επαφές μας και θέτουμε τους στόχους μας. Είπαμε ότι στοχεύουμε στους 1.000 σταυρούς προτιμήσεως για τον Σάκη. Ο πήχυς είναι ψηλά, αλλά η προσπάθεια τότε μόνον αξίζει.

Πρώτη συνάντηση με Μπουτάρη

Το blog θα περιέχει, μέχρι τις εκλογές, διαρκείς ανταποκρίσεις και αναφορές από την προεκλογική εκστρατεία του Σάκη, στην οποία θα συμμετέχω κατά το δυνατόν.

Σήμερα συναντηθήκαμε με τον επικεφαλής του συνδυασμού "Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη", Γιάννη Μπουτάρη. Η συνάντηση ήταν σύντομη αλλά πολύ ουσιαστική. Ο κ. Μπουτάρης μας κατατόπισε ως προς τη βασική πολιτική στρατηγική που καλείται να εφαρμόσει ο συνδυασμός του: να μπει ανάμεσα στους ψηφοφόρους της Ν.Δ. και του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και τις ηγεσίες τους, οι οποίες τους κρατούν εγκλωβισμένους στα σχήματα που διοικούν τη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια (με τα αποτελέσματα που βλέπουμε όλοι μας). Επίσης, έκανε μια σύντομη αναφορά σε κάποια ενδεικτικά προβλήματα της λειτουργίας του Δήμου Θεσσαλονίκης. Απόψε θα πραγματοποιηθεί συνάντηση όλων των υποψηφίων του συνδυασμού, όπου θα αποφασισθούν οι γενικές κατευθύνσεις της προεκλογικής εκστρατείας και θα γίνουν οι βασικές επιλογές ως προς τον τρόπο που ο συνδυασμός θα κινηθεί.

Ο Δήμαρχος Βασίλης Παπαγεωργόπουλος τόνισε, σε δηλώσεις του στον "Αγγελιοφόρο" σήμερα, ότι ο Δήμος Θεσσαλονίκης είναι ο "μεγαλύτερος εργοδοτικός οργανισμός στη Βόρεια Ελλάδα", απασχολώντας περί τους 6.000 υπαλλήλους. Και δεν ντράπηκε, που συνέβαλε ώστε ένας ευέλικτος οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί, προκειμένου να λύνει τα τοπικά προβλήματα, να καταντήσει μια (ακόμη) τεράστια γραφειοκρατική μηχανή και πεδίον λαμπρόν κομματικής δόξης και διορισμών ημετέρων.

Προεκλογική εκστρατεία

Σιγά-σιγά στήνεται το επιτελείο που θα ενισχύσει την προσπάθεια του Σάκη να ενισχύσει το συνδυασμό του Γιάννη Μπουτάρη και να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί ως προς τις προσωπικές ψήφους. Με διάφορα σημειώματα θα σας ενημερώνω για την πορεία της υποψηφιότητας, τις εκδηλώσεις, τις προτάσεις κ.λπ. Αύριο έχουμε ραντεβού με τον επικεφαλής του συνδυασμού, τον κ. Μπουτάρη.

Σάκης Κατρανίτσας - Γιάννης Μπουτάρης

Ο πολύ αγαπητός συνεταίρος, φίλος και πολιτικός εταίρος Σάκης Κατρανίτσας θα είναι υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Θεσσαλονίκης στο συνδυασμό του Γιάννη Μπουτάρη. Σε ένα συνδυασμό, που χαρακτηρίζεται από τόλμη και απεξάρτηση από κομματικές προσταγές ο Σάκης θα προσθέσει, μεταξύ άλλων, και καινοτόμες σκέψεις, προτάσεις και πρακτικές. Θα παρακολουθώ την υποψηφιότητά του στενά και θα σας ενημερώνω για ό,τι ενδιαφέρον προκύπτει.